Bij de Boer: Cranberry Terschelling

Deze week Geartsje Stegenga uit Formerum

Dat de rode besjes waarvan ik elk jaar saus maak op Terschelling groeiden, dat wist ik natuurlijk wel. Als liefhebber van onze prachtige Waddeneilanden weet ik ook dat in elke souvenirwinkel producten te vinden zijn waarin dit bijzondere besje is verwerkt. Maar meer dan dat de bessen in de duingebieden groeien wist ik niet, tot Geartsje van Terschellinger Cranberries zich bij ons meldde.

Van oorsprong is de cranberry een plantensoort die voorkomt in de Verenigde Staten. Eeuwen geleden wisten Indianen, in het noorden van Amerika, al dat het sap van de cranberry een helende werking had. Ze gebruikten het sap voor het behandelen van wonden en trokken daarmee de aandacht van de kolonisten. Op lange reizen over zee gingen vaten vol cranberries mee om de zeelieden te beschermen tegen scheurbuik. Helaas ging het wel eens mis tijdens zo’n reis. Regelmatig kwam het voor dat een schip verging voor de kust van Terschelling. Vaten met bessen spoelden aan, maar voor de jutters was de inhoud een teleurstelling. Waar zij hoopten op waardevolle spullen troffen ze zure bessen aan, waarover destijds nog niets bekend was. De vaten werden gedumpt in de duinen en de bessen groeiden uit tot nieuwe planten. Jarenlang kregen de struiken tijd om zich te verspreiden over het eiland. Pas toen in 1885 de kweker Borgesius speciaal vanuit Drenthe naar Terschelling kwam voor een stekje, werd de interesse van de eilandbewoners gewekt.

Vanaf 1910 heeft Staatsbosbeheer een groot deel van het eiland in beheer, de cranberrypluk is sindsdien in pacht gegeven aan eilander ondernemers. Van vader op zoon wordt het plukken van de bessen op Terschelling doorgegeven. Het plukken van de bessen gebeurde tot zo’n 30 jaar geleden nog met de hand. Een ervaren plukker kwam per dag met zo’n 65 kilo thuis. Met de plukbak die tegenwoordig gebruikt wordt kan het tienvoudige worden gehaald. Inmiddels hebben de plukkers zich verenigd en gaan alle bessen naar de productielocatie in Harlingen waar ze verwerkt worden tot verschillende producten. Ten tijde van het plukseizoen in september en oktober worden in het hele land verse cranberries geleverd.

De bijzondere bes staat nog altijd bij wetenschappers in de belangstelling. Naar wat de Indianen zo’n 200 jaar geleden al dachten te weten, wordt tegenwoordig nog altijd onderzoek gedaan. De bes zou ontstekingsremmend werken en blaasontsteking kunnen voorkomen. Ze zou goed zijn voor je bloedsuikerspiegel, vol zitten met antioxidanten en doordat de bes serotonine verhogend werkt, zou je er zelfs een gelukkig gevoel van krijgen. Wat mij betreft het proberen waard…
De producten waarvan de cranberry het grootste bestandsdeel is, hebben we vast toegevoegd aan ons assortiment. Ik kan echter niet wachten op de levering van verse bessen, waarmee ik direct de keuken in zal duiken!

Vraag het de (Streek)Boer

Heb je een lekker recept waar je niet zoveel suiker bij de cranberries hoeft te doen?
Hoe je ze lekker kan maken
De website van Terschellinger Cranberries staat vol met leuke recepten; https://terschellingercranberries.nl/recepten/

Een van de leukste recepten, omdat deze te maken is met producten die in de streek te krijgen zijn, is die van Porotos Granadossaus

Ingrediënten:

250 gram cranberries
2 lepels zoete paprika
olie
1 ui
2 groene pepers
1 blikje mais
500 gram pompoen
500 gram tomaten
1 theelepel oregano
zout en peper

Bereiding

Cranberry’s zijn door de indianen ontdekt. Door hen werd onder andere de Porotos Granadossaus gegeten.

Fruit de ui in de olijfolie, snipper de groene pepers hierdoorheen. Voeg de pompoen in dobbelsteentjes en de tomaten in stukjes erdoor en laat circa 10 minuten sudderen. Voeg vervolgens de cranberry’s oe en verdun de saus met het cranberrysap. Laat de saus nog even doorpruttelen.

Ik koop (al jaren) de producten van dit bedrijf in biologische winkels in Heerenveen en aangezien ik graag het naadje van de kous wil weten, speur ik altijd de ingrediëntenlijsten af. Zodoende viel mij op dat het sap uit ‘geconcentreerde cranberries’ betreft. Houdt dit in dat het natuurlijke sap van de cranberries er eerst uit wordt gehaald en later, bij de verdere verwerking, er gewoon water bij wordt gedaan? Zo ja, dan wordt dit product minder voedingsrijk, aangezien het natuurlijke sap veel beter is dan toegevoegd water. Klopt het dat dit zo gaat? Of is het anders?

De Cranberries worden geperst en het vocht wordt opgevangen, dat sap wordt verwerkt in de producten. Tijdens dit proces gaan er geen voedingswaarden verloren. De ‘ongezoette biologische cranberrysap’ bestaat uit puur cranberrysap.