Zoals we vorige week al aangaven is Natuurtuin ‘t Hummelhûs al vanaf het begin betrokken bij De Streekboer. Een leverancier waarbij we een hele transformatie hebben gezien, eentje waar we heel trots op zijn en waar we deze week daarom nog even op doorgaan. Ze zitten lekker in het seizoen. We zagen de afgelopen weken de Tuinder Groentetassen voorbij komen bij ons in de loods en zijn onder de indruk! We hebben er deze week direct maar een ledenaanbieding van gemaakt, bestel dus zeker deze week de Tuinder Groentetas met korting! Je kunt kiezen uit 2-3 personen of 3-4 personen.
De Tuindertas
In de tuinder groentetas zitten de producten die in het seizoen van de tuin van Willem-Teun komen. Willem Teun verkoopt 80% van de producten van zijn tuin via De Streekboer. En dat is soms best een uitdaging! Ga maar eens na: op de vrijdag willen wij altijd al graag weten wat Willem Teun kan uitleveren op de donderdag en vrijdag er op. Dit betekent dat Willem-Teun week op week moet inschatten hoeveel kroppen sla, kilo’s peultjes en aantal paprika’s op de woensdag klaar zijn om geoogst te worden. Verandert het weer opeens op de zondag, maandag en de dinsdag, dan kan het best eens zo zijn dat de oogst heel anders uitpakt! Vandaar dat Willem Teun de tuindertas ook graag aanbiedt. Het liefste in de vorm van abonnementen. De ene week heeft hij immers meer aan te bieden dan de andere week. De basis is dus gelijk. Maar als je mazzel hebt, stopt Willem Teun zo een paar paprika’s extra in jouw tas. Heb je een weekabonnement, dan vlakken de seizoensschommelingen op die manier af. Het enige nadeel van extra’s in de tas stoppen is dat, als er niets extra’s in zit, de ontvanger soms teleurgesteld is. Vandaar dat we het toch maar even noemen. 😉
De kracht van een vitale bodem
Willem-Teun Tel is één van de tien enthousiaste tuinders die deelnemen aan het project Vitale Friese Bodem en zich inzetten voor het leren en werken aan gezondere bodems. Dit initiatief, gestart eind 2020, is een samenwerking tussen Mulder Agro, Stichting CO2L Farming Advies en de Friese Milieu Federatie. Binnen het project wordt waardevolle bodemkennis verstrekt, worden bodemmonsters en plantsapmetingen verzameld, op maat gemaakte adviezen gegeven en worden deze adviezen in de praktijk toegepast.
De boer is de dokter van de toekomst
De tuinders ontvangen persoonlijke begeleiding en delen hun kennis en ervaringen zowel binnen als buiten de groep. Dit is belangrijk want bodems over de hele wereld staan helaas onder druk. Het duurzamer gebruik van bodems is van groot belang en biedt ook aantrekkelijke perspectieven. Een gezonde bodem levert namelijk vele voordelen op. Zo kan een gezonde bodem bijvoorbeeld langer voedsel produceren, CO2 opslaan, stikstof binden, water vasthouden, de biodiversiteit in de bodem vergroten en zorgen voor sterkere gewassen en gezondere producten. Theo Mulder van Mulder Agro stelt daarbij dat we de ‘boer als de dokter van de toekomst’ moeten zien. Een gezonde bodem staat namelijk in verbinding met onze eigen gezondheid.
Een buik vol met 2 kg aan bacteriën
Theo is actief in de handel en advisering van veevoer, zaden, meststoffen en andere agrarische benodigdheden. Hij vergelijkt de grond met een koeienpens. In een pens leven verschillende bacteriën die essentieel zijn voor de spijsvertering, de gezondheid en de melkproductie van een koe. Daarom is het erg belangrijk wat de koe binnenkrijgt. De inname en uitstoot van koeien worden eigenlijk veel beter gecontroleerd dan die van mensen. Men beseft het niet altijd, maar mensen dragen bijna 2 kg bacteriën in hun buik. Hetzelfde geldt voor de grond. Een paar handenvol goede grond bevat meer microbiologie dan het totale aantal mensen op aarde. Toch zorgen we niet goed voor onze bodem. Dit komt onder andere doordat boeren steeds meer moeten produceren voor minder geld. Een liter melk kost vandaag de dag evenveel als zo’n dertig jaar geleden. Om te overleven, was schaalvergroting en intensivering de enige optie voor de gemiddelde boer. Kunstmatige meststoffen waren daarbij het wondermiddel. De productie steeg, maar de kwaliteit bleef achter. De uitvinder van kunstmest, Justus von Liebig, zag dat al aankomen. Wanneer de bodem gebrek heeft aan minerale bestanddelen, leidt het gebruik van ammoniumzouten (kunstmest) uiteindelijk tot uitputting.
Overgewicht maar ondervoed
Hoewel we gemiddeld ouder worden, genieten we minder lang van een goede gezondheid. Obesitas vormt wereldwijd een steeds grotere bedreiging voor de volksgezondheid. Daarbij stuitte hoogleraar en internist-nefroloog in het UMCG, Gerjan Navis daarbij ook op veel tekenen van ondervoeding onder te zware ziekenhuispatiënten en onder de gezonde bevolking van Noord-Nederland via het grote onderzoek Lifelines.
In Nederland besteden we jaarlijks 10 miljard euro aan medicijnen, waarvan 90% in de zakken van farmaceutische bedrijven belandt. Als je bedenkt dat we 30 miljard euro uitgeven aan voedsel en slechts 10% van die opbrengst naar boeren gaat, is er volgens Theo duidelijk iets mis.
Om te benadrukken dat alles begint bij een gezonde bodem, worden er bodemcursussen, bodembeleefdagen, symposia en lezingen georganiseerd. Zowel biologische als gangbare boeren nemen hieraan deel. Volgens Theo vindt er een mentaliteitsverandering plaats, vooral bij jonge mensen. Het is vooral belangrijk dat we stoppen met het zien van bacteriën als vijanden. Daarom zijn de oplossingen voornamelijk te vinden in de biologische hoek, niet zozeer in de technische. Dit betekent overigens niet dat we terug moeten naar het verleden! We moeten vooruit, maar op een andere manier.
Terug naar de tuin van Willem-Teun: niet perfect maar zeker redelijk onder controle
Willem-Teun Tel van onze leverancier Natuurtuin ‘t Hummelhûs is dus één van de tien bevlogen tuinders die deelnemen aan het project Vitale Friese Bodem en zich inzetten voor het leren en werken aan gezondere bodems. Achter ‘t Hummelhûs in Oudehorne, ook een locatie voor kinderopvang en zorg op maat, begint het bedrijfsonderdeel van Willem Teun. Dit omvat een potstal waar het jongvee en de mestkoeien ‘s winters verblijven. Achter dit gebied staan enkele tunnelkassen, omgeven door een groot stuk grond met groentebedden, fruitbomen, struiken en kruiden. Daaromheen bevinden zich weilanden waar de koeien grazen. Het grootste deel van de opbrengst wordt verkocht aan de Streekboer (80%).
Voor Willem Teun en Anneke Tel was de omschakeling in 2003 een grote verandering: van melkveehouders en wormenkwekers naar zorgboer en natuurtuinder. Het oude familiebedrijf was toe aan vernieuwing en ze kozen voor een compleet andere richting. Op de vraag hoe hij de overgang van melkveehouder naar groente- en fruitteler heeft ervaren, antwoordt Willem: “We zijn erin gerold. Ik heb niet het gevoel dat ik iets compleet nieuws aan het doen ben. Ik doe het op mijn eigen manier en iedereen mag meekijken en commentaar geven. Het is zeker niet perfect, maar ik heb alles redelijk onder controle.”
De kipcaravan zorgt voor de verbetering
Tot 2013 was het hele perceel weiland. Nu groeit er een grote variëteit aan groenten en fruit, zoals paksoi, kapucijners, bramen en jostabessen. Dankzij de stalmest van de eigen koeien, compost en paardenmest gedijen de meeste gewassen goed. De tuin floreert op grond die voorheen langdurig als grasland werd gebruikt. De bodem blijkt goed in staat om de overgang naar een natuurtuin te maken. Het bodemonderzoek dat is uitgevoerd in het kader van het project Friese Vitale Bodem viel Willem Teun niet tegen, maar bracht wel enkele verbeterpunten aan het licht. “In het verleden heb ik het land redelijk bemest, dus er is nog voldoende stikstof beschikbaar. Het probleem was echter dat er tekorten waren aan zout en calcium, en dat er te weinig sporenelementen in de bodem zaten.” Hij kreeg het advies om lavameel en calcium toe te voegen. Dankzij de cursus heeft hij ook geleerd om het composteren te verbeteren en bladeren toe te voegen aan de stalmest. Verder werd hem geadviseerd om op een ander tijdstip te bemesten, namelijk in het najaar in plaats van het voorjaar, en vervolgens een groenbemester te zaaien om uitspoeling te voorkomen. Hoewel de bodem al een behoorlijk bodemleven heeft, kan dit zich nog verder ontwikkelen. Het is echter belangrijk om de bodem met rust te laten en niet te veel om te woelen. Kippen kunnen ook een rol spelen. Willem Teun heeft een zelfgemaakte ‘kip caravan’, maar hij wil eigenlijk een kleiner, verplaatsbaar hok. De kippen kunnen dan een leeg bed schoonmaken en de bovenlaag mengen.
Niet concurreren maar samenwerken, dan maak je stappen
Volgens Willem Teun was het contact met andere tuinders via dit project zeer leerzaam en waardevol. Wij zijn uiteraard trots dat Willem Teun de bodem op deze manier blijft ontwikkelen en verbeteren. Wij durven wel te stellen dat hoe gezonder de bodem, hoe gezonder de producten welke weer goed zijn voor onze darmflora en onze gezondheid in het geheel. Wel moet er meer onderzoek worden gedaan om dit op wetenschappelijk niveau ook voldoende hard te kunnen maken. Dit onderzoek en het verbeteren van de bodem blijft een proces dat zich gaandeweg ontwikkelt. Voor nu willen we vooral ‘t Hummelhûs promoten en daarmee jullie aanmoedigen om de Tuinder Groentetas een keer te bestellen. Velen doen dit al, maar voor wie dit nog niet heeft gedaan, alleen deze week in de aanbieding. Let op, er zijn verschillende frequenties. Zo kun je de tas eenmaal bestellen, maar er ook een abonnement op nemen, door te kiezen voor wekelijks of tweewekelijks (met of zonder aardappelen). Deze week zit er in de Tuinder Groentetas: sla, verse kapucijners, venkel, tomaten, basilicum en een ‘verrassingsgroente’. Je kunt kiezen uit de tas voor 2-3 personen of voor de wat grotere tas voor 3-4 personen. Het wil wel eens voorkomen dat je een groente net iets beter moet wassen, het komt namelijk rechtstreeks van de tuin. Laat je ons weten wat je van de Tuinder Groentetas vindt?
